Portraits
Kunnen muzikale lijnen net zoals de streken van een schilder de essentie van een persoonlijkheid weergeven? Kan muziek de onuitsprekelijke adoratie voor iemand verklanken of onszelf als kind terug tot leven brengen in een woordeloze verbinding met onze kindertijd? De componisten van dit programma weten op indrukwekkende wijzen uiteenlopende personen of het kind in zichzelf muzikaal te typeren. Soms met de nauwkeurigheid van een pennenstreek of het realisme van een portretfoto, maar vaker nog in een poëtische stijl die veel tot de eigen verbeelding van het publiek overlaat.
Het idee voor dit programma werd geboren naar aanleiding van een filmportret van Lumen Ensemble door presentator-journalist Fons de Poel. De Poel maakte vele programma’s als Profiel, Door Andere Ogen, Brandpunt, Reporter en Netwerk, en biografie series waarin hij op zoek gaat naar de drijfveren en bepalende momenten in de levens van prominente figuren in het nieuws. Van koningin Maxima tot Mark Rutte, van Youp van t Hek tot Paul Mc Cartney.
Nadat hij concerten van Lumen Ensemble had bezocht raakte hij gefascineerd door het samenspel van Anastasia Kozlova en Eva Tebbe. In deze korte documentaire gaat hij op zoek naar hun muzikale talent, de unieke ontmoeting van hun snaarinstrumenten, hun levensverhalen en de originaliteit van hun repertoirekeuze.
PORTRAITS is een klinkend voorbeeld van hoe Lumen Ensemble te werk gaat bij het samenstellen van nieuwe programma’s;
Veelal kiezen Anastasia en Eva een buiten muzikaal thema of onderwerp dat zij als het ware in de lucht gooien. En waar het neerkomt groeien nieuwe ideeën en ontdekken zij onverwachte verbanden tussen beroemde werken en herontdekte composities. Met als resultaat programma’s die gekenmerkt worden door een prikkelend thema dat door contrastrijke composities en unieke arrangementen voor viool en harp heen klinkt.
Virgil Thomson (1896-1989)
Portraits
Gustav Mahler (1860-1911)
Adagietto uit de Vijfde symfonie
Lera Auerbach (1973)
Bilder der Kindheit, Op. 52 (2000), selectie Preludes
Peteris Vasks (1946)
Little Summer Music
Ernest Chausson (1855-1899)
Poème
Maurice Ravel (1875-1937)
Pavane pour une infante défunte
Richard Wagner (1813-1883)
In das Album der Fürstin M (Albumblatt)
John Corigliano (1938)
The red violin caprices
Arr. Eva Tebbe
Toelichting composities
Virgil Thomsons portretten in Five Ladies lijken wel de lijntekeningen van een beeldend kunstenaar. Hij maakte ze net als een portretschilder in aanwezigheid van de geportretteerde. In Thomsons woorden: "In al mijn portretten wordt alleen de aanwezigheid van de geportretteerde weergegeven, niet zijn uiterlijk of zijn beroep."
Het Adagietto uit de Vijfde symfonie van Gustav Mahler is misschien wel zijn beroemdste muziekstuk, én een muzikaal portret van zijn vrouw Alma. “Adagietto was de liefdesverklaring van Gustav Mahler aan Alma!” schreef dirigent Willem Mengelberg er in zijn partituur bij. “In plaats van een brief, stuurde hij haar dit manuscript, zonder verdere toelichting. Zij begreep het en schreef hem dat hij moest komen!”.
Lera Auerbachs Bilder der Kindheit, Op. 52 (2000), is een veelzijdige en gelaagde piano cyclus (gearrangeerd voor de harp) met korte delen die herinneringen en indrukken uit de kindertijd oproepen als muzikale snap shots van het kinderlijke zelf. Auerbach verkent hiermee niet alleen de speelse en onschuldige aspecten, maar ook de complexiteit, nostalgie en zelfs trauma's die ermee verbonden kunnen zijn.
Ook Little Summer Music van Peteris Vasks heeft een zekere kinderlijke onschuld, wat doet denken aan warme zomerdagen uit de jeugd – licht, helder en zorgeloos. "In deze drukke en verwarrende wereld wil ik muziek schrijven die hoop geeft."
Deze afwisselende compositie weerspiegelt de kenmerkende stijl van Vasks: een diepe verbondenheid met de natuur, het leven, en een verlangen naar schoonheid en vrede.
The red violin caprices voor viool solo van John Corigliano is gecomponeerd voor het script van François Girard's film ‘The red violin’, waarin de 18e eeuwse vioolbouwer Bussotti in een macaber gebaar van herdenking het bloed van zijn geliefden in de lak van de viool verwerkt. Welke avonturen beleeft het instrument in de handen van de verschillende eigenaren door de eeuwen heen?
Poème van Ernest Chausson is geïnspireerd door een verhaal van Toergenjev en zijn liefde voor de zangeres Pauline Viardot.
Verre reizen, viool virtuositeit, sensuele lading en magische melodieën; het verklankt het verhaal van twee vrienden die verliefd worden op dezelfde vrouw.
Pavane pour une infante défunte werd geschreven door een jeugdige Maurice Ravel. Hoewel het stuk verering en rouw ademt voor een denkbeeldige gestorven jonge vrouw, koos hij de titel vooral op klank. De enorme populariteit van de compositie werd voor Ravel zelfs een bron van ergernis omdat hij vond dat hij ná de Pavane veel betere stukken had geschreven, die tóch minder geliefd waren.
Richard Wagner componeerde In das Album der Fürstin M (Albumblatt) met in gedachten prinses Pauline Clémentine von Metternich, een Oostenrijkse en Parijse societyfiguur en promotor van zijn muziek. Ondanks het feit dat de Parijzenaars haar enthousiasme voor Wagners oeuvre totaal niet deelden, waagde Metternich de sprong en vroeg niemand minder dan keizer Napoleon III om haar te helpen de opera Tannhäuser naar Parijs te brengen. De Parijse première van Tannhäuser werd een van de beruchtste fiasco’s uit de muziekgeschiedenis.
